Αφιερωμένο στη Νίκη ενάντια στο Φασισμό, σε όλους όσους έδωσαν την ζωή τους και πολέμησαν για τα μεγάλα πανανθρώπινα ιδανικά.
Του Θράσου Ευτυχίδη
Στις 8 Μαίου στις χώρες της Δύσης και στις 9 Μαίου στη Ρωσία, γιορτάζεται η ημέρα της μεγάλης αντιφασιστικής Νίκης ενάντια στη Γερμανία στον 2ο Παγκόμιο Πόλεμο για τη Δύση ή τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο για τη Ρωσία.
Ποιά ημερομηνία είναι η σωστή; Πότε, που και από ποιόν υπογράφηκε η άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας; Ποιές ήταν οι επικρατούσες συνθήκες;
Οι συνθήκες τις παραμονές της συνθηκολόγησης
Στις αρχές του 1945 η κατάσταση των Γερμανών στον πόλεμο, έγινε απλά τραγική. Οι ορμητικές επιθέσεις των Σοβιετικών από τα Ανατολικά και των Συμμάχων από τα Δυτικά έκαναν πλέον σαφές, ότι το τέλος του πολέμου είναι κοντά.
Από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Μάιο του 1945 πρακτικά το Τρίτο Ράιχ βιώνει την αγωνία του ετοιμοθάνατου. Συνεχώς νέες δυνάμεις στέλνονται στο μέτωπο, όχι για να αλλάξουν την κατάσταση αλλά με στόχο να καθυστερήσουν την ολοκληρωτική καταστροφή.
Σε αυτές τις συνθήκες στο γερμανικό στρατό δημιουργήθηκε ένα χάος, καθόλου τυπικό γι αυτόν. Αρκεί μόνο να επισημάνουμε ότι επίσημη στατιστική για τις γερμανικές απώλειες το 1945, απλά δεν υπάρχει. Οι χιτλερικοί δεν προλάβαινουν να θάψουν τους νεκρούς τους.
Στις 16 Απριλίου του 1945, οι Σοβιετικοί αλλάζουν την κατεύθυνση της κύριας επιθετικής τους ενέργειας προς το Βερολίνο. Στόχος πλέον της "Επιχείρησης του Βερολίνου" είναι η κατάληψη της πρωτεύουσας της φασιστικής Γερμανίας.
Παρά τις ισχυρές δυνάμεις που υπερασπίζονταν το Βερολίνο, παρά τα οργανωμένα αμυντικά έργα και τη λυσώδη άμυνα των Γερμανών, μέσα σε λίγες μέρες σοβιετικά τμήματα έφθασαν στα προάστια του Βερολίνου.
Χωρίς να δώσουν στους Γερμανούς τη δυνατότητα να ανασάνουν και να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους ώστε να υπάρξουν σκληρές οδομαχίες, στις 25 Απριλίου οι Σοβιετικές Ομάδες εφόδου εξορμούν προς το κέντρο της πόλης.
 |
| Στιγμιότυπο από τη συνάντηση στον Έλβα. |
Στο ίδιο το Βερολίνο, δυνάμεις του 1ου Λευκορωσικού Μετώπου του Κόκκινου Στρατού κινούνταν ήδη για την κατάληψη κυβερνητικών κτιρίων του τρίτου Ράϊχ.
Τμήματα της 3ης επιθετικής Στρατιάς το βράδυ της 28ης Απριλίου έφτασαν στην περιοχή του Ράιχσταγ. Τα ξημερώματα της 30ης Απριλίου καταλήφθηκε το κτίριο του Υπουργείου Εξωτερικών και μετά απ' αυτό ο δρόμος για το Ράιχσταγ ήταν ανοικτός.
 |
| Προέλαση στους δρόμους του Βερολίνου |
Ο βρισκόμενος στο καταφύγιο της Καγκελαρίας Αδόλφος Χίτλερ, το μεσημέρι της 30ης Απριλίου αυτοκτονεί. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ανθρώπων που βρέθηκαν δίπλα του τις τελευταίες ημέρες, ο μεγάλος του φόβος ήταν ότι οι Σοβιετικοί θα επιτεθούν εναντίον του καταφυγίου με αέρια, ώστε να τον συλλάβουν ζωντανό και να τον εκθέσουν σε κλουβί ως τρόπαιο στη Μόσχα.
Γύρω στις 21:30 της 30ης Απριλίου τμήματα της 150ης Μεραρχίας Πεζικού του Κόκκινου στρατού κατέλαβαν το μεγαλύτερο τμήμα του κτιρίου του Ράιχσταγ και το πρωί της 1ης Μαίου του 1945 στο κτίριο υψώθηκε η κόκκινη σημαία που έγινε το σύμβολο της Νίκης.
Παρ' όλα αυτά, η σκληρή μάχη για την κατάληψη του Ρέιχσταγκ δεν σταμάτησε. Οι αμυνόμενοι Γερμανοί, σταμάτησαν κάθε αντίσταση τη νύχτα της 1ης προς 2α Μαίου.
 |
| Η Σημαία στο Ρέιχσταγκ |
Την νύχτα της 1η Μαΐου 1945, στις σοβιετικές θέσεις έφτασε ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Γερμανικών Χερσαίων Δυνάμεων, Στρατηγός Κρέμπς, ο οποίος ενημέρωσε για την αυτοκτονία του Χίτλερ και ζήτησε εκεχειρία για το διάστημα που θα αναλάμβανε καθήκοντα η νέα Γερμανική κυβέρνηση. Η Σοβιετική πλευρά, απαίτησε την άνευ όρων παράδοση, πρόταση η οποία απορρίφθηκε από τους Γερμανούς στις 18:00 της 1ης Μαίου.
Σε αυτό το χρονικό σημείο, υπό τον έλεγχο των Γερμανών στο Βερολίνο, βρισκόταν μόνο το Τιργκάρτεν και το κυβερνητικό τετράγωνο. Η άρνηση των χιτλερικών, έδωσε το δικαίωμα στους Σοβιετικούς να συνεχίσουν της επίθεση, η οποία όμως δεν κράτησε πολύ. Γύρω στις 01:00, τη νύχτα της 2ας Μαίου οι Γερμανοί ζήτησαν απο ραδιοφώνου κατάπαυση του πυρός δηλώνοντας την ετοιμότητά τους να παραδοθούν.
 |
| Γερμανοί παραδίνονται στο Βερολίνο |
Ωστόσο η αυτοκτονία του Χίτλερ και η οριστική πτώση του Βερολίνου, δε σήμαινε και συνθηκολόγηση της Γερμανίας που διέθετε ακόμη περίπου ένα εκατομμύριο άνδρες στις γραμμές του γερμανικού στρατού.
Η στρατιωτική τιμή του Αϊζενχάουερ
Η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, επικεφαλής της οποίας έγινε ο Ναύαρχος Κάρλ Ντένιτς, αποφάσισε "να σώσει τους γερμανούς από τον Κόκκινο Στρατό", συνεχίζοντας να πολεμάει στο ανατολικό μέτωπο ενώ παράλληλα φυγαδεύε στρατιωτικές και πολιτικές δυνάμεις προς το Δυτικό. Η Κεντρική ιδέα, ήταν συνθηκολόγηση στο Δυτικό Μέτωπο, χωρίς συνθηκολόγηση στο Ανατολικό.Γνωρίζοντας βέβαια τις συμφωνίες των Σοβιετικών με τους Δυτικούς Συμμάχους και αντιλαμβανόμενοι ότι η συνθηκολόγηση μόνο στο δυτικό μέτωπο, ήταν δύσκολη, επέλεξαν μια πολιτική συνθηκολόγησης σε επίπεδο ομάδας στρατιών και χαμηλότερο.Έτσι στις 4 Μαίου του 1945, μπροστά στη στρατιά του Βρετανού στρατάρχη Μοντγκόμερυ συμθηκολόγησε η ομάδα των γερμανικών στρατιών στην Ολλανδία, Δανία, Σλέσβιγκ-Γκολστέιν και Βοεριο-δυτική Γερμανία. Στις 5 Μαίου συνθηκολόγησε μπροστά στους Αμερικάνους η αομάδα στρατιών «G» στη Βαυαρία και τη Δυτική Αυστρία.
Μετά από αυτό, οι γερμανοί ξεκίνησαν με τους δυτικούς συμμάχους συνομιλίες για πλήρη συνθηκολόγηση στη Δύση. Ωστόσο, ο αμερκανός Στρατηγός Αϊζενχάουερ απογοήτευσε τους γερμανούς ξεκαθαρίζοντας ότι η συνθηκολόγηση πρέπει να γίνει και στη Δύση και στην Ανατολή και ότι οι γερμανικές στρατιές θα πρέπει να παραμείνουν στις θέσεις που βρίσκονται. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι πολλοί δεν θα κατάφερναν να γλυτώσουν από τον Κόκκινο Στρατό.
 |
| Ο Διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων Στργος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, με τον υποδιοικητή του και τον Στργο Μοντγκόμερυ |
Ο αυτοσχεδιασμός του Στρατηγού Σουσλοπάροφ
Η υπογραφή της Πράξης Συνθηκολόγησης, θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί στην έδρα του Επιτελείου του Αϊζενχάουερ στη Γαλλική Ρεμς. Εκεί στις 6 Μαίου κλήθηκαν και τα μέλη της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής, ο Στρατηγός Σουσλοπάροφ και ο Συνταγματάρχης Ζένκοβιτς, αφού νωρίτερα ενημερώθηκαν ότι θα υπογραφεί η άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας.Ο Ιβάν Αλεξέεβιτς Σουσλοπάροφ βρέθηκε ξαφνικα σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Δεν είχε καμία εξουσιοδότηση να υπογράψει τη συνθηκολόγηση και ενώ έστειλε αίτημα στη Μόσχα, δεν έλαβε και απάντηση μέχρι την ώρα έναρξης της διαδικασίας. Γνωρίζοντας τον τρόπο λειτουργίας της τότε Σοβιετικής ηγεσίας (Στάλιν) η θέση του Σουσλοπάροφ δεν ήταν απλά άβολη αλλά και επικίνδυνη.
Στη Μόσχα δικαίως φοβόντουσαν, ότι οι χιτλερικοί θα κατάφερναν να υπογράψουν χωριστή συνθηκολόγηση με τους δυτικούς συμμάχους με ευμενείς για αυτούς όρους. Και φυσικά δεν μπορούσαν σε καμία περίπτωση να δεχθούν ότι η συνθηκολόγηση θα υπογραφόταν στο Επιτελείο ενός Αμερικανού Στρατηγού στη Ρεμς, εκτός γερμανικού εδάφους.
Το πιο απλό πράγμα που θα μπορούσε να κάνει ο Σουσλοπάροφ, θα ήταν να μην υπογράψει κανένα έγγραφο, όμως, σύμφωνα με τα απομνημονεύματά του αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες. Δηλαδή οι γερμανοί να έχουν παραδοθεί στους δυτικούς συμμάχους και να συνεχίσουν να βρίσκονται σε πόλεμο με τους Σοβιτεικούς.
Ο Στρατηγός Σουσλοπάροφ με φόβο, πήρε τελικά την ευθύνη. Στο κείμενο του εγγράφου, έβαλε την ακόλουθη σημείωση: ¨το παρόν πρωτόκολλο για τη στρατιωτική συνθηκολόγηση δεν αποκλείει στο μέλλον την υπογραφή άλλης, πιο πλήρους πραξης για τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, έαν αυτό ζητηθεί από οποιοδήποτε συμμαχική κυβέρνηση".
 |
| Η υπογραφή της συνθηκολόγησης στη Ρεμς. |
Με αυτή τη μορφή, η πράξη συνθηκολόγησης της Γερμανίας, υπογράφηκε από τον Αρχηγό του Επιχειρησιακού Επιτελείου Άλφρεντ Γιόντλ, από την αγγλο-αμερικανική πλευρά από το στρατηγό Ουόλτερ Σμιθ του στρατού των ΗΠΑ, Επιτελάρχη του Συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, και από τη Σοβιετική πλευρά από τον Στρατηγό σουσλοπάροφ. Ως μάρτυρας της πράξης υπέγραψε ο Γάλλος Ταξίαρχος Φρανσουά Σεβέζ.
Η υπογραφή της πράξης έγινε στις 2:41 της 7ης Μαίου του 1945, ενώ έμπαινε σε ισχύ στις 8 Μαίου στις 23:01 ώρα Κεντρικής Ευρώπης.
Το ενδιαφέρον είναι, ότι ούτε ο Αϊζενχάουερ πήρε μέρος στην υπογραφή, θεωρώντας ότι η γερμανική αντιπροσωπεία ήταν χαμολόβαθμη.
Η διαφορά ώρας
Μετά την υπογραφή, έφθασε και η απάντηση της Μόσχας στο Σταρτηγό Σουσλοπάροφ που του απαγόρευε να υπογράψει οποιουδήποτε είδους έγγραφο.Η Σοβιετική Διοίκηση θεωρούσε, ότι οι 45 ώρες που μεσολαβούσαν από την υπογραφή μέχρι την ισχύ της συνθηκολόγησης, θα χρησιμοποιούνταν από τις γερμανικές δυνάμεις για διαφυγή στη δύση. Αυτό δεν το αρνιόντουσαν ούτε οι γερμανοί.
Ως αποτέλεσμα, με επιμονή της σοβιετικής πλευράς, ληφθηκε η απόφαση να πραγματοποιηθεί άλλη μία τελετή υπογραφής της άνευ όρων συνθηκολόγησης της Γερμανίας, η οποία οργαώθηκε το βράδυ της 8ης Μαίου 1945 στο προάστιο Κάρλχορστ. Το κείμενο πλύν ελαχίστων εξαιρέσεων ήταν το ίδιο με αυτό που υπογράφηκε στη Ρεμς.
 |
| Ο Στρατάρχης Γκεόργκι Κονσταντίνοβιτς Ζούκοφ δέχεται την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας. |
Από γερμανικής πλευράς υπέγραψαν: ο Αρχηγός της Ανωτάτης Διοίκησης, Στρατάρχης Βίλχελμ Καίιτελ, ως εκπρόσωπος της Λουφτβάφε ο Στρατηγός Στουμπφ και ως εκπρόσωπος του Γερμανικού πολεμικού ναυτικού ο Ναύαρχος Φον Φρίντενμπουργκ. Την άνευ όρων συνθηκολόγηση αποδέχθηκαν: ο Στρατάρχης Ζούκοφ (από τη Σοβιετική πλευρά) και ο αναπληρωτής Γενικός Διοικητής του Συμμαχικού Εκστρατευτικού Σώματος Βρετανός Στρατάρχης Τέντερ. Ως μάρτυρες, έβαλαν τις υπογραφές τους, ο Αμερικανός Στρατηγός Σπάατς και ο Γάλλος Στρατηγός Ντε Τασσινί.
Το ενδιαφέρον, είναι ότι στην υπογραφή αυτής της πράξης, ετοιμαζόταν να συμμετάσχει και ο Αϊζενχάουερ, αλλά τον σταμάτησε η άρνηση του Ουίνστον Τζώρτζιλ. Αν ο Διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων υπέγραφε στο Καρλχορστ, ενώ δεν είχε υπογράψει στη Ρεμς, τότε η πράξη στη Ρεμς δεν θα είχε απολύτως καμία αξία.
Η υπογραφή της πράξης στο Καρλχορστ, πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαίου 1945 στις 22:43 και μπήκε σε ισχύ, όπως είχε συμφωνηθεί και στη Ρεμς στις 23:01 της 8ης Μαίου. Όμως σύμφωνα με την ώρα Μόσχας αυτά τα γεγονότα έγιναν στις 00:43 και 01:01 αντίστοιχα της 9ης ήδη Μαίου.
Και ειδικά αυτή η διαφορά ώρας ήταν η αιτία που η Ημέρα της Νίκης γιορτάζεται στις 8 Μαίου σε όλη την Ευρώπη και στις 9 Μαίου στη Ρωσία.
Επίλογος
Από την ώρα που τέθηκε σε ισχύ η πράξη της συνθηκολόγησης, σταμάτησε κάθε γερμανική αντίσταση. Μικροσυγκρούσεις υπήρξαν και μετά τις 9 Μαίου και αφορούσαν σε τμήματα του γερμανικού στρατού ή των SS που προσπαθούσαν να διαφύγουν προς τις γραμμές των δυτικών συμμάχων και συνήθως είχαν ως αποτέλεσμα την εξουδετέρωσή τους.Όσον αφορά τον Στρατηγό Σουσλοπάροφ, ο ίδιος ο Στάλιν εκτίμησε τις πράξεις του ως σωστές και ισσοροπημένες. Μετά τον πόλεμο ο Ιβάν Αλεξέεβιτς Σουσλοπάροφ εργάστηκε στη Στρατιωτική - Διπλωματική Ακαδημία της Μόσχας. Πέθανε το 1974, σε ηλκία 77 ετών.
Η μοίρα των Γερμανών που υπέγραψαν στο Καρλχορστ και στη Ρεμς, του Στρατάρχη Κάιτελ και του Στρατηγού Γιόντλ, είναι γνωστές. Καταδικάστηκαν από το ειδικό Δικαστήριο της Νυρεμβέργης ως εγκληματίες πολέμου και τη νύχτα της 16ης Οκτωβρίου 1946 εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού στο γυμναστήριο της φυλακής της Νυρεμβέργης.
bsgreeks.blogspot.com
