Από 1ης Ιανουαρίου 2016 τέθηκαν σε ισχύ οι κυρώσεις της Ρωσίας όσον αφορά τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων της Τουρκίας. Παράλληλα η Τουρκία, λόγω του πολέμου στο Ιράκ, έχει χάσει και τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές της. Οι μικρές εξαγωγές προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής διεξάγονται από το δύσκολο δρόμο της Θάλασσας. Παραθέτουμε το σχετικό άρθρο από την τουρκική εφημερίδα "Κόσμος" (DUNYA).
Ο τομέας φρέσκων φρούτων και λαχανικών, με την απώλεια των αγορών της Ρωσίας και του Ιράκ, σε τραγική κατάσταση
Ali Ekber Yıldırım
Για τα γεγονότα που έφεραν τον τομέα των φρέσκων φρούτων και λαχανικών σε τέλμα, συνομιλήσαμε με έναν από τους πλέον ειδικούς, τον επικεφαλή της Ένωσης Εξαγωγέων φρέσκων φρούτων και λαχανικών κ. Ali Kavak. Την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και τις πιθανές συνέπειές της, εκτίμησε ως εξής:
1. Από 1ης Ιανουαρίου 2016 μπαίνει σε ισχύ το Διάταγμα που υπογράφηκε από τον Πρωθυπουργό της Ρωσίας Ντιμίτρι Μεντβέντεβ, για την απαγόρευση εισαγωγής ορισμένων αγροτικών προϊόντων από την Τουρκία. Την τελευταία εβδομάδα οι ρώσοι παρέλαβαν ένα σημαντικό μέρος των προϊόντων που παρέμεναν εγκλωβισμένα στα τελωνεία εισόδου της Ρωσίας. Αυτό το γεγονός, σε ένα βαθμό αναγέννησε τις ελπίδες για χαλάρωση των μέτρων από τη Ρωσία όσων αφορά τις κυρώσεις. Δυστυχώς ούτε οι αναμονές των εξαγωγέων, ούτε οι δηλώσεις ρώσων αξιωματούχων δε μας επιτρέπουν να υπολογίζουμε σε χαλάρωση της αποφασιστηκότητας σε αυτό το ζήτημα.
2. Ειδικά στη ρωσική αγορά ο τουρκικός τομέας φρέσκων φρούτων και λαχανικών, εξάγει το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων του. Γι αυτό οι κυρώσεις που ετοιμάζεται να επιβάλλει η Ρωσία, θα δέουν τους Τούρκους εξαγωγείς χειροπόδαρα. Η δεύτερη μεγαλύτερη για τον τομέα αγορά, είναι το Ιράκ. Λόγω του κλεισίματος του τελωνείου του χαμπούρ, η Τουρκία εδώ και μία εβδομάδα δεν μπορεί να μεταφέρει τα προϊόντα της στο Ιράκ. Τα φορτηγά στέκονται. Οι εξαγωγείς είναι απελπισμένοι. Ένα μικρό μέρος των εξαγωγών πηγαίνει προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Αλλά εκεί δεν χρησιμοποιείται η οδική μεταφορά, τα προϊόντα μεταφέρονται δια θαλάσσης με Ro/Ro.
3. Να βρεθούν "εναλλακτικές αγορές", για τις οποίες πολλοί μιλούν τελευταία, δεν είναι απλό. Το 90% του εξωτερικού εμπορίου φρέσκων φρούτων και λαχανικών πραγματοποιείται σε όλο τον κόσμο με γειτονικές ή κοντινές χώρες. Φυσικά προτιμούνται οι κοντινές χώρες με στόχο να μειωθεί όσο το δυνατόν το ρίσκο μεταφοράς ώστε να μη χαλάει το προϊόν. Η Τουρκία πραγματοποιεί το 90% των εξαγωγών της σε γειτονικές ή κοντινές χώρες. Οι εξαγωγές σε μακρινές χώρες μόλις και μετά βίας ανέρχονται στο 1% του συνόλου. Να αυξήσουμε τις εξαγωγές σε χώρες της Άπω Ανατολής (σήμερα κάποιοι παρουσιάζουν την αγορά αυτών των χωρών ως εναλλακτική προς τη ρωσική), είναι εξαιρετικά δύσκολο. Με κάποιες από αυτές τις χώρες, δεν υπάρχουν ούτε εμπορικές συμφωνίες, δεν είναι έτοιμη η νομική υποδομή. Ένα μέρος κάποιων ειδών εξάγεται στην Κίνα (παρ. λεμόνια, γκρέιπ φρουτ). Αλλά είναι αδύνατο να στείλουμε στην Κίνα και την Ιαπωνία τα προϊόντα που η Τουρκία πουλούσε στη Ρωσία και στο Ιράκ. Ανάμεσα στις εναλλακτικές αγορές κάποιοι προτείνουν το Κατάρ, την Βοσνία Ερζεγοβίνη. Όμως ο πληθυσμός αυτών των χωρών είναι πολύ μικρός, δύο με τρία εκατομμύρια. Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι πολύ μικρή. Ούτε αυτό αποτελεί λύση.
4. Η εσωτερική αγορά δεν μπορεί να απορροφήσει τέτοιες ποσότητες. Ως παράδειγμα, στην Τουρκία παράγονται 3,7 εκατομμύρια τόνοι εσπεριδοειδών. Από αυτά το 1,7 εκατ. τόνοι (περίπου 40 - 45%) πηγαίνουν σε εξαγωγές. Αυτή τη στιγμή δεν εξάγουμε τίποτα και τα εσπεριδοειδή απλά περιμένουν να σαπίσουν. Η τιμή για τον τόνο έπεσε ανάλογα με το είδος από 100 - 200 λίρες (1 € = 3 ΤΛ). Πως μπορεί η εσωτερική αγορά να καταναλώσει τέτοια ποσότητα εσπεριδοειδών;
5. Η αγορά της ΕΕ, επίσης δεν αποτελεί λύση. Λόγω των περιορισμών που επέβαλλε η Ρωσία προς τις χώρες της ΕΕ, η κατάσταση αυτών των χωρών, δε διαφέρει πολύ από αυτή της Τουρκίας. Πριν την κρίση οι Ευρωπαίοι έμποροι προσπαθούσαν να μας πείσουν να πουλήσουμε τα προϊόντα τους. Πως με τέτοιες συνθήκες να στείλουμε τα προϊόντα μας στην Ευρώπη; Για την αδυναμία πώλησης των δικών τους προϊόντων, παραπονούνται αυτή τη στιγμή οι κύριοι παραγωγοί φρέσκων φρούτων και λαχανικών της Ε.Ε. (Ισπανία, Ολλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Κροατία), και ειδικά από αυτές τις χώρες στην Ε.Ε. αγοράζουν φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Εκτός αυτού, η Ευρωπαϊκή αγορά ποτέ δεν αποτελούσε βασική αγορά για την Τουρκία. Μήπως στην Ευρώπη δημιουργήθηκαν προβλήματα λόγω του καιρού και η παραγωγή δεν επαρκεί για κάλυψη των αναγκών; Σε μια τέτοια περίπτωση η Τουρκία θα μπορούσε να μπει στο παιχνίδι και να καλύψει τη ζήτηση, αλλά ... Γι αυτό για την Τουρκία η Ευρωπαϊκή αγορά δεν αποτελεί λύση.
6. Συνήθως τις εισαγωγές φρέσκων φρούτων και λαχανικών στη Ρωσία, τις πραγματοποιούν αξέροι, τσετσένοι, τάταροι και ουζμπέκοι. Αυτοί δεν έχουν δύναμη να πιέσουν τη ρωσική κυβέρνηση. Γι αυτό και είναι αναγκασμένοι να τηρήσουν την απόφαση που λήφθηκε. Απλά δεν έχουν άλλη δυνατότητα.
7. Την προηγούμενη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε μια μακρά συνάντηση των τούρκων εξαγωγέων με τον Υπουργό Οικονομικών Mustafa Elitaş, ο οποίος πριν ήταν Πρόεδρος των εξαγωγέων της Μεσογείου και γνωρίζει πολύ καλά τον τομέα και τα προβλήματά του. Αλλά με την υπάρχουσα κατάσταση ήταν δύσκολο και γι αυτόν να προτείνει κάτι.
8. Τα είδη των προϊόντων που αναφέρονται στο Διάταγμα Μεντβέντεβ που υπογράφηκε στα τέλη Νοεμβρίου και απαγορεύεται η εισαγωγή τους στη Ρωσία συμπεριλαμβάνουν (σύμφωνα με τους τελωνειακούς κωδικούς τους):
0207 14 Κοτόπουλα σφαγμένα και υποπροϊόντα φρέσκα, κατεψυγμένα
0207 27 Γαλοπούλες σφαγμένες και υποπροϊόντα, κατεψυγμένα
0603 12 Γαρύφαλλα φυσικά
0702 00 Ντομάκες φρέσκες ή τεχνητά παγωμένες
0703 10 Κρεμμύδια φρέσκα ή τεχνητά παγωμένα
0704 10 Λάχανα και μπρόκολα, φρέσκα ή τεχνητά παγωμένα
0707 00 Αγγούρια και αγγουράκια, φρέσκα ή τεχνητά παγωμένα
0805 10 Πορτοκάλια, φρέσκα ή αποξηραμένα
0805 20 Μανταρίνια όλων των τύπων, φρέσκα ή αποξηραμένα
0806 10 Σταφύλια, φρέσκα
0808 10 Μήλα, φρέσκα
0808 30 Αχλάδια, φρέσκα
0809 10 Ροδάκινα, φρέσκα
Για την Τουρκία από αυτά είναι βασικά τρία είδη: ντομάτες, εσπεριδοειδή και σταφύλια. Αυτά αποτελούν το 80% των τουρκικών εξαγωγών στη Ρωσία.
Με αυτό τον τρόπο, από 1ης Ιανουαρίου 2016, η ρωσική αγορά, που η Τουρκία πάλεψε να κατακτήσει βήμα βήμα από τη δεκαετία του'90, γίνεται απαγορευμένη γι αυτήν. Και λόγω της πολεμικής σύγκρουσης με το Ιράκ, χάσαμε και τη δεύτερη σε μέγεθος εξαγωγική αγορά των φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Αν δεν βρεθεί λύση στα προβλήματα με τη Ρωσία με το Ιράκ τότε ο τομέας των εξαγωγών, δεν έχει κανένα μέλλον, καμία προοπτική.
