Νέα Υόρκη, 22.09.2010
Στo πλαίσιo της 65ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τους στόχους της Χιλιετίας, ο Υφυπουργός Εξωτερικών κ. Σπύρος Κουβέλης πραγματοποίησε ομιλία σε συνάντηση υψηλού επιπέδου για τη Βιοποικιλότητα.
Κείμενο ομιλίας ΥΦΥΠΕΞ κ. Κουβέλη:
«Kύριε Πρόεδρε,
Πρόσφατα διάβαζα σε ένα βιβλίο ότι : « αν η βιοποικιλότητα, τα ζώα, τα φυτά, τα ασπόνδυλα, τα έντομα, οι μικροοργανισμοί εξαφανίζονταν, το ανθρώπινο είδος θα αφανιζόταν στο λεπτό. Βέβαια, αν το ανθρώπινο είδος αφανιζόταν από τον πλανήτη, η βιοποικιλότητα θα ευδοκιμούσε».
Να το πιστέψουμε αυτό; Μήπως πρέπει να σκεφτόμαστε κάπως έτσι;
Θα πρέπει να συμφωνήσουμε απόλυτα με το πρώτο μέρος αυτής της ρήσης : η ανθρώπινη ζωή, η οικονομία μας και ο πολιτισμός μας εξαρτώνται σε σημαντικότατο βαθμό από τη βιοποικιλότητα.
Μεταξύ πολλών άλλων, οι πρώτες ύλες, η τροφή, τα φάρμακα, ο ρουχισμός, η στέγαση βασίζονται σε αυτά που μας προσφέρουν η βιοποικιλότητα και η φύση.
Και επιπλέον, οι υπηρεσίες που παρέχονται από τα οικοσυστήματα αντιπροσωπεύουν συνολικά, μιλώντας με οικονομικούς όρους, 33 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Απλά παραδείγματα: έλεγχος των πλημμυρών, αποθήκευση νερού, φιλτράρισμα του αέρα, αναπαραγωγή των αποθεμάτων ιχθύων και ζώων, έλεγχος του κλίματος; η ανθρωπότητα απλά δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει όλα αυτά με τεχνολογικά μέσα.
Και μετά υπάρχει και η αξία που δεν υπολογίζεται, η αξία που έχουν τα οικοσυστήματα απλά και μόνο επειδή υπάρχουν. Όπως ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη, στην Ελλάδα, έτσι και τα οικοσυστήματα όπως το Serengeti, ο Mεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος (Great Barrier Reef), το δάσος του Αμαζονίου και οι υγρότοποι Everglades αποτελούν μέρος του πλανήτη και της ιστορίας μας.
Πρέπει λοιπόν να πιστέψουμε το δεύτερο μέρος της ρήσης που λέει ότι αν οι άνθρωποι αφανιστούν, η βιοποικιλότητα θα ευδοκιμήσει; Όχι απαραίτητα. Σε πολλά μέρη του κόσμου, η βιοποικιλότητα έχει επωφεληθεί από την ανθρώπινη παρουσία. Η Μεσόγειος αποτελεί μια τέτοια περίπτωση καθώς διαθέτει παραδοσιακά αγροτικά οικοσυστήματα που παρέχουν το ιδανικό ενδιαίτημα για πολλά είδη φυτών και ζώων που δεν θα υπήρχαν διαφορετικά.
Η εξήγηση πίσω από αυτά τα παραδείγματα ήταν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα διατηρήθηκε σε ένα αειφόρο επίπεδο με σεβασμό προς την ικανότητα των οικοσυστημάτων, αποκομίζοντας οφέλη χωρίς να τα καταστρέψει.
Με άλλα λόγια, αν η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάδιζε με τους τρεις βασικούς στόχους της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα (CBD), οι άνθρωποι θα απεκόμιζαν το μέγιστο όφελος από τον πλούτο της βιοποικιλότητας και εκείνη με τη σειρά της θα επωφελείτο από την ανθρώπινη παρουσία.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας δεν σημαίνει μόνο απώλεια των πολύτιμων αγαθών που ανέφερα παραπάνω. Παράλληλα, η ανθρωπότητα χάνει ένα βασικό όπλο για την αντιμετώπιση των άλλων δύο προκλήσεων, της κλιματικής αλλαγής και της φτώχιας. Το θέμα της αντιμετώπισης της φτώχιας αποτελεί αντικείμενο των συζητήσεων που διεξάγονται αυτές τις ημέρες στο πλαίσιο των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Καταβόθρες άνθρακα, έλεγχος και ρύθμιση του κλίματος, συντήρηση εκατομμυρίων ανθρώπων, καθαρό και ασφαλές νερό και όλες οι διασυνδέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, της εξάλειψης της φτώχειας και της βιοποικιλότητας περνούν μέσα από υγιή οικοσυστήματα.
Τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν το τρέχον έτος, το 2010, « Διεθνές Έτος Βιοποικιλότητας» και έγινε εκ νέου παγκόσμια έκκληση για την ανάληψη άμεσης δράσης προκειμένου να διασφαλιστεί η ποικιλία της ζωής στον πλανήτη. Ποιος είναι λοιπόν ο απολογισμός μας για αυτή τη χρονιά δεσμεύσεων; Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο απολογισμός δεν είναι ικανοποιητικός.
Παρά τις διεθνείς προσπάθειες για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα και που αναλάβαμε τον κοινό μας στόχο το 2002 προκείμενου να μειώσουμε το ρυθμό απώλειας της βιοποικιλότητας, τα τελευταία 50 χρόνια οι απώλειες της βιοποικιλότητας συντελούνται με πρωτοφανείς για την ανθρώπινη ιστορία ρυθμούς.
Τι πρέπει να κάνουμε για να ανατρέψουμε αυτή την τάση; Τι πρέπει να γίνει για να αποτρέψουμε την αυτοκτονία της ανθρωπότητας;
Πρέπει να καταλάβουμε ότι η βιοποικιλότητα και η επιτυχία της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα είναι θέματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από τα υπουργεία περιβάλλοντος. Πρέπει να αναληφθεί συντονισμένη δράση για την προστασία, τη διαχείριση και την αειφόρο χρήση της βιοποικιλότητας καθώς και για να υπάρξουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Όχι μόνο οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων αλλά και η κοινωνία των πολιτών, ο ιδιωτικός τομέας, οι οργανώσεις και οι τοπικές κοινότητες θα χρειαστεί να συμβάλλουν προκειμένου να επιτευχθούν οι 3 βασικοί στόχοι της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα (διατήρηση, αειφόρος χρήση και δίκαιος καταμερισμός) καθώς για να διαμορφωθούν τα σχέδια που θα πρέπει να εφαρμοστούν πέραν του Στόχου για τη Βιοποικιλότητα του 2010.
Η Ελλάδα, τόσο ως συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα και ως ευρωπαϊκή χώρα, διατηρεί ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτό το θέμα. Η Ελλάδα είναι μια περιοχή ύψιστης σημασίας για την Ευρώπη, όχι μόνο λόγω της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας της αλλά και για τη μοναδικότητά της. Θεωρούμε πολύτιμο δώρο το υψηλό επίπεδο ενδημισμού πολλών ζωικών και φυτικών ειδών, χάρη στη γεωγραφική και οικολογική μορφολογία της χώρας μας.
Η Ελληνική Κυβέρνηση, ακόμη και σε αυτό το απαιτητικό οικονομικό σταυροδρόμι, γνωρίζει ότι η μακροπρόθεσμη στρατηγική για την έξοδο από την κρίση είναι η προστασία του πλούσιου φυσικού μας κεφαλαίου και η αξιοποίησή του μέσω της αειφόρου χρήσης του. Για την Ελλάδα, η διατήρηση της βιοποικιλότητας αποτελεί προτεραιότητα: βρισκόμαστε σε διαδικασία υιοθέτησης νέου νόμου για τον καθορισμό ενός πιο αποτελεσματικού πλαισίου για την προστασία της βιοποικιλότητας σε εθνικό επίπεδο, την απλοποίηση των διαδικασιών που διέπουν τις προστατευόμενες περιοχές και τον εκσυγχρονισμό του διεθνούς νομικού πλαισίου. Η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την εφαρμογή της εν λόγω στρατηγικής βρίσκονται επίσης σε στάδιο δρομολόγησης και θα ολοκληρωθούν σύντομα.
Η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να ορίσει ως βάση των εργασιών της σε αυτόν τον τομέα, ένα σχέδιο για τη μετάβαση στο μοντέλο της Πράσινης Ανάπτυξης. Παρακολουθούμε όλες τις σχετικές εξελίξεις. Η Ελλάδα επίσης πρότεινε για την Ελληνική Προεδρία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου το θέμα: « Η Μαύρη θάλασσα γίνεται Πράσινη», ένα θέμα που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από όλα τα κράτη μέλη.
Κι σε αυτό ακριβώς συνίσταται αυτή η προσπάθεια: αν αποφασίσουμε ότι αυτός ο αιώνας θα είναι ο αιώνας της ριζικής αλλαγής, της μετάβασης από την κατανάλωση στην αειφόρο χρήση της βιοποικιλότητας, τότε η Ναγκόγια αναμένεται να στεφθεί με επιτυχία.
Και σε αυτό προσμένουμε όλοι.
Σας ευχαριστώ ».
Κείμενο ομιλίας ΥΦΥΠΕΞ κ. Κουβέλη:
«Kύριε Πρόεδρε,
Πρόσφατα διάβαζα σε ένα βιβλίο ότι : « αν η βιοποικιλότητα, τα ζώα, τα φυτά, τα ασπόνδυλα, τα έντομα, οι μικροοργανισμοί εξαφανίζονταν, το ανθρώπινο είδος θα αφανιζόταν στο λεπτό. Βέβαια, αν το ανθρώπινο είδος αφανιζόταν από τον πλανήτη, η βιοποικιλότητα θα ευδοκιμούσε».
Να το πιστέψουμε αυτό; Μήπως πρέπει να σκεφτόμαστε κάπως έτσι;
Θα πρέπει να συμφωνήσουμε απόλυτα με το πρώτο μέρος αυτής της ρήσης : η ανθρώπινη ζωή, η οικονομία μας και ο πολιτισμός μας εξαρτώνται σε σημαντικότατο βαθμό από τη βιοποικιλότητα.
Μεταξύ πολλών άλλων, οι πρώτες ύλες, η τροφή, τα φάρμακα, ο ρουχισμός, η στέγαση βασίζονται σε αυτά που μας προσφέρουν η βιοποικιλότητα και η φύση.
Και επιπλέον, οι υπηρεσίες που παρέχονται από τα οικοσυστήματα αντιπροσωπεύουν συνολικά, μιλώντας με οικονομικούς όρους, 33 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Απλά παραδείγματα: έλεγχος των πλημμυρών, αποθήκευση νερού, φιλτράρισμα του αέρα, αναπαραγωγή των αποθεμάτων ιχθύων και ζώων, έλεγχος του κλίματος; η ανθρωπότητα απλά δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει όλα αυτά με τεχνολογικά μέσα.
Και μετά υπάρχει και η αξία που δεν υπολογίζεται, η αξία που έχουν τα οικοσυστήματα απλά και μόνο επειδή υπάρχουν. Όπως ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη, στην Ελλάδα, έτσι και τα οικοσυστήματα όπως το Serengeti, ο Mεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος (Great Barrier Reef), το δάσος του Αμαζονίου και οι υγρότοποι Everglades αποτελούν μέρος του πλανήτη και της ιστορίας μας.
Πρέπει λοιπόν να πιστέψουμε το δεύτερο μέρος της ρήσης που λέει ότι αν οι άνθρωποι αφανιστούν, η βιοποικιλότητα θα ευδοκιμήσει; Όχι απαραίτητα. Σε πολλά μέρη του κόσμου, η βιοποικιλότητα έχει επωφεληθεί από την ανθρώπινη παρουσία. Η Μεσόγειος αποτελεί μια τέτοια περίπτωση καθώς διαθέτει παραδοσιακά αγροτικά οικοσυστήματα που παρέχουν το ιδανικό ενδιαίτημα για πολλά είδη φυτών και ζώων που δεν θα υπήρχαν διαφορετικά.
Η εξήγηση πίσω από αυτά τα παραδείγματα ήταν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα διατηρήθηκε σε ένα αειφόρο επίπεδο με σεβασμό προς την ικανότητα των οικοσυστημάτων, αποκομίζοντας οφέλη χωρίς να τα καταστρέψει.
Με άλλα λόγια, αν η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάδιζε με τους τρεις βασικούς στόχους της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα (CBD), οι άνθρωποι θα απεκόμιζαν το μέγιστο όφελος από τον πλούτο της βιοποικιλότητας και εκείνη με τη σειρά της θα επωφελείτο από την ανθρώπινη παρουσία.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας δεν σημαίνει μόνο απώλεια των πολύτιμων αγαθών που ανέφερα παραπάνω. Παράλληλα, η ανθρωπότητα χάνει ένα βασικό όπλο για την αντιμετώπιση των άλλων δύο προκλήσεων, της κλιματικής αλλαγής και της φτώχιας. Το θέμα της αντιμετώπισης της φτώχιας αποτελεί αντικείμενο των συζητήσεων που διεξάγονται αυτές τις ημέρες στο πλαίσιο των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Καταβόθρες άνθρακα, έλεγχος και ρύθμιση του κλίματος, συντήρηση εκατομμυρίων ανθρώπων, καθαρό και ασφαλές νερό και όλες οι διασυνδέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, της εξάλειψης της φτώχειας και της βιοποικιλότητας περνούν μέσα από υγιή οικοσυστήματα.
Τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν το τρέχον έτος, το 2010, « Διεθνές Έτος Βιοποικιλότητας» και έγινε εκ νέου παγκόσμια έκκληση για την ανάληψη άμεσης δράσης προκειμένου να διασφαλιστεί η ποικιλία της ζωής στον πλανήτη. Ποιος είναι λοιπόν ο απολογισμός μας για αυτή τη χρονιά δεσμεύσεων; Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο απολογισμός δεν είναι ικανοποιητικός.
Παρά τις διεθνείς προσπάθειες για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα και που αναλάβαμε τον κοινό μας στόχο το 2002 προκείμενου να μειώσουμε το ρυθμό απώλειας της βιοποικιλότητας, τα τελευταία 50 χρόνια οι απώλειες της βιοποικιλότητας συντελούνται με πρωτοφανείς για την ανθρώπινη ιστορία ρυθμούς.
Τι πρέπει να κάνουμε για να ανατρέψουμε αυτή την τάση; Τι πρέπει να γίνει για να αποτρέψουμε την αυτοκτονία της ανθρωπότητας;
Πρέπει να καταλάβουμε ότι η βιοποικιλότητα και η επιτυχία της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα είναι θέματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από τα υπουργεία περιβάλλοντος. Πρέπει να αναληφθεί συντονισμένη δράση για την προστασία, τη διαχείριση και την αειφόρο χρήση της βιοποικιλότητας καθώς και για να υπάρξουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Όχι μόνο οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων αλλά και η κοινωνία των πολιτών, ο ιδιωτικός τομέας, οι οργανώσεις και οι τοπικές κοινότητες θα χρειαστεί να συμβάλλουν προκειμένου να επιτευχθούν οι 3 βασικοί στόχοι της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα (διατήρηση, αειφόρος χρήση και δίκαιος καταμερισμός) καθώς για να διαμορφωθούν τα σχέδια που θα πρέπει να εφαρμοστούν πέραν του Στόχου για τη Βιοποικιλότητα του 2010.
Η Ελλάδα, τόσο ως συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα και ως ευρωπαϊκή χώρα, διατηρεί ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτό το θέμα. Η Ελλάδα είναι μια περιοχή ύψιστης σημασίας για την Ευρώπη, όχι μόνο λόγω της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας της αλλά και για τη μοναδικότητά της. Θεωρούμε πολύτιμο δώρο το υψηλό επίπεδο ενδημισμού πολλών ζωικών και φυτικών ειδών, χάρη στη γεωγραφική και οικολογική μορφολογία της χώρας μας.
Η Ελληνική Κυβέρνηση, ακόμη και σε αυτό το απαιτητικό οικονομικό σταυροδρόμι, γνωρίζει ότι η μακροπρόθεσμη στρατηγική για την έξοδο από την κρίση είναι η προστασία του πλούσιου φυσικού μας κεφαλαίου και η αξιοποίησή του μέσω της αειφόρου χρήσης του. Για την Ελλάδα, η διατήρηση της βιοποικιλότητας αποτελεί προτεραιότητα: βρισκόμαστε σε διαδικασία υιοθέτησης νέου νόμου για τον καθορισμό ενός πιο αποτελεσματικού πλαισίου για την προστασία της βιοποικιλότητας σε εθνικό επίπεδο, την απλοποίηση των διαδικασιών που διέπουν τις προστατευόμενες περιοχές και τον εκσυγχρονισμό του διεθνούς νομικού πλαισίου. Η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την εφαρμογή της εν λόγω στρατηγικής βρίσκονται επίσης σε στάδιο δρομολόγησης και θα ολοκληρωθούν σύντομα.
Η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να ορίσει ως βάση των εργασιών της σε αυτόν τον τομέα, ένα σχέδιο για τη μετάβαση στο μοντέλο της Πράσινης Ανάπτυξης. Παρακολουθούμε όλες τις σχετικές εξελίξεις. Η Ελλάδα επίσης πρότεινε για την Ελληνική Προεδρία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου το θέμα: « Η Μαύρη θάλασσα γίνεται Πράσινη», ένα θέμα που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από όλα τα κράτη μέλη.
Κι σε αυτό ακριβώς συνίσταται αυτή η προσπάθεια: αν αποφασίσουμε ότι αυτός ο αιώνας θα είναι ο αιώνας της ριζικής αλλαγής, της μετάβασης από την κατανάλωση στην αειφόρο χρήση της βιοποικιλότητας, τότε η Ναγκόγια αναμένεται να στεφθεί με επιτυχία.
Και σε αυτό προσμένουμε όλοι.
Σας ευχαριστώ ».
