19.09.2010
Το καλοκαίρι τελείωσε, οι πρώτες ψύχρες έκαναν την εμφάνισή τους σε Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη και η διπλωματία των αγωγών αρχίζει πάλι ορμητικά να ξεδιπλώνεται.
Μάλιστα η Μόσχα φαίνεται πως έχει βαλθεί να τρελάνει διαπραγματευτικά τους εταίρους της, στέλνοντας προς κάθε κατεύθυνση το μήνυμα ότι τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ωσότου βρεθεί η πιο συμφέρουσα για την ίδια ισορροπία στον συνδυασμό αγωγών που τελικά θα επιλέξει.
Την αρχή έκανε ο Νικολάι Τοκάρεφ, επικεφαλής του ρωσικού πετρελαϊκού κολοσσού “ΤρανσΝιέφτ”, της εταιρείας που μονοπωλεί το δίκτυο των ρωσικών πετρελαιαγωγών, ο οποίος χαρακτήρισε πιο ελκυστικό το σχέδιο του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη σε σχέση με τον Σαμψούντα - Τζεϊχάν που διέρχεται αποκλειστικά από τουρκικό έδαφος.
Εκπλήσσοντας πολλούς, όχι όμως και τους καλά γνωρίζοντες το παρασκήνιο στις διμερείς διαπραγματεύσεις, ο κ. Τοκάρεφ κατηγόρησε την τουρκική πλευρά ότι προσπαθεί “να εξασφαλίσει μονομερή προνόμια”, προτείνοντας όρους απαράδεκτους για τη Ρωσία. “Είναι καιρός να σταματήσουμε αυτόν τον ερασιτεχνισμό (του αγωγού Σαμψούντα - Τζεϊχάν)”, είπε ο κ. Τοκάρεφ, εξηγώντας ότι εκφράζει προσωπικές απόψεις, αν και μάλλον έπεισε πολλούς ότι παρεμφερής είναι η γνώμη και του ρωσικού πετρελαϊκού λόμπι.
O κ. Τοκάρεφ χαρακτήρισε πιο οικονομικό και πιο προχωρημένο το σχέδιο του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, θυμίζοντας ότι “έχουν γίνει πολλά προς αυτήν την κατεύθυνση, το σχέδιο είναι ήδη επεξεργασμένο και θα μπορούσαμε ήδη αυτή τη χρονιά να αρχίσουμε τις εργασίες κατασκευής του”, προσθέτοντας ότι στην υπόθεση Σαμψούντα - Τζεϊχάν υπάρχουν ακόμη “πολλά άλυτα ζητήματα και είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν γι’ αυτά απαντήσεις, πολύ περισσότερο που το κόστος κατασκευής θα είναι συγκριτικά πολύ μεγαλύτερο”.
Ενεργειακοί παρατηρητές δήλωσαν στη “Μ” ότι ο κ. Τοκάρεφ έχει και στο παρελθόν διακριθεί για δηλώσεις “που διασώζουν τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη τη στιγμή που όλα δείχνουν ότι το σχέδιο είναι ανεφάρμοστο, και αυτό φαίνεται πως συμβαίνει για άλλη μια φορά, πιθανότατα για να ασκηθούν διαπραγματευτικές πιέσεις τόσο προς τη διστακτική βουλγαρική όσο και προς τη σκληρή στις συνομιλίες τουρκική πλευρά”.
Η Ρωσία υπέρ του Μπουργκάς;
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ν. Τοκάρεφ είχε παλαιότερα προτείνει ως μοναδική λύση πραγματοποίησης και των δύο αγωγών την ενοποίηση και των δύο σχεδίων υπό μία ενιαία διαχειριστική εταιρεία, η οποία θα συντονίζει τα πετρελαϊκά φορτία από Ρωσία και Κεντρική Ασία, τα οποία δεν μπορούν να μεταφερθούν μέσω των Στενών και θα διοχετεύονται εναλλάξ και αναλόγως του φόρτου στους δύο παρακαμπτήριους αγωγούς. Οι νέες δηλώσεις Τοκάρεφ δεν αποκλείεται, κατά τις ίδιες εκτιμήσεις, να κρύβουν και κάποιες ρωσικές αναθεωρήσεις υπέρ του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ειδικά στους ενεργειακούς κύκλους, αν και το ίδιο διάστημα ο πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος θα λάβει ως φαίνεται τις τελικές αποφάσεις, εξέφρασε πάλι την άποψη ότι ο Σαμψούντα - Τζεϊχάν μπορεί να υλοποιηθεί με συμμετοχή ρωσικών εταιρειών και ότι προς την κατεύθυνση αυτή γίνονται εντατικές διαβουλεύσεις και με το Καζακστάν, το οποίο θα προσφέρει τις απαιτούμενες πρόσθετες ποσότητες πετρελαίου στη λεκάνη της Μαύρης θάλασσας για τη διασφάλιση της πληρότητας και της βιωσιμότητας του αγωγού.
Οκτώβριο οι αποφάσεις
Αποκαλύπτοντας και ορισμένες από τις αιτίες αναζωπύρωσης των διαβουλεύσεων για τους αγωγούς, ο ρώσος υπουργός Ενέργειας Σεργκέι Σματκό θύμισε ότι στα τέλη Σεπτεμβρίου και πιθανότατα στη Μόσχα ρωσικές και τουρκικές εταιρείες θα συνομιλήσουν για τη βιωσιμότητα του σχεδίου Σαμψούντα - Τζεϊχάν και θα λάβουν αποφάσεις για το μέλλον του, ενώ λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο, αναμένεται να συνεδριάσει στο Άμστερνταμ, όπου και η έδρα της, η διεθνής διαχειριστική εταιρεία για τον Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Η ρωσική πλευρά πραγματοποίησε πρόσφατα επίδειξη του σχεδίου σε βουλγαρική αντιπροσωπεία στη Μόσχα και δήλωσε διατεθειμένη να εργαστεί για την ύψιστη οικολογική ασφάλειά του, εκφράζοντας την ελπίδα ότι έως τον Οκτώβριο θα έχουν επικρατήσει ψυχραιμότερες σκέψεις στη Σόφια για την ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία.
Ο ουκρανικός παράγοντας
Αναφερόμενος στο δεύτερο μεγάλο βαλκανικό ενεργειακό σχέδιο της Μόσχας, ο αντιπρόεδρος της ρωσικής Δούμας και πρόεδρος της Ρωσικής Ένωσης Αερίου Βαλέρι Γιάζεφ άφησε να εννοηθεί ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να αναθεωρήσει τη διαδρομή, το μέγεθος ή και αυτή καθαυτή την αναγκαιότητα κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, αν και εφόσον η Ουκρανία δεχόταν την ενοποίηση των μονοπωλίων των δύο χωρών “Γκαζπρόμ” και “Ναφτογκάζ”. Η πρόταση έχει γίνει από τον πρωθυπουργό Πούτιν και θα σημάνει για τη Ρωσία μια μεγάλη ενεργειακή και γεωπολιτική επιτυχία, αν επιτευχθεί η ενοποίηση, στην οποία κυρίως αντιδρά η αντιρωσική ουκρανική αντιπολίτευση.
“Δεν μπορούμε όμως να περιμένουμε πολύ”, είπε ο “λαγός” κ. Γιάζεφ, δημιουργώντας ελπίδες και περιθώρια διαπραγμάτευσης με την ουκρανική πλευρά, η οποία επιθυμεί τον εκσυγχρονισμό του δικού της δικτύου αερίου προς την Ευρώπη, μέσω του οποίου διακινείται ο μεγαλύτερος όγκος αερίου προς την ΕΕ, και έχει επικρίνει τον South Stream ως άχρηστο και δαπανηρό σχέδιο, προτείνοντας είτε να προτιμηθούν τα ουκρανικά χωρικά ύδατα, αντί των τουρκικών, είτε να ακυρωθεί το σχέδιο εν συνόλω. Ρωσία και ΕΕ διαγκωνίζονται από καιρό για τον πρώτο ρόλο στη διαδικασία εκσυγχρονισμού του ουκρανικού δικτύου, με το Κρεμλίνο να κερδίζει θέσεις με τη νέα φιλορωσική κυβέρνηση Γιανουκόβιτς.
Ο South Stream θα προχωρήσει ως έχει
Πάντως η ενεργειακή διαπραγματευτική τακτική του Κρεμλίνου θέλει να σκεπάζονται γρήγορα τα χαρτιά που αποκαλύφθηκαν δήθεν κατά λάθος και για την ακρίβεια ενσυνείδητα, γι’ αυτό και ο υπουργός Ενέργειας Σματκό έσπευσε να διαλύσει τις ελπίδες, ξεκαθαρίζοντας ότι ανεξαρτήτως ουκρανικών αποφάσεων ο South Stream θα δημιουργηθεί με τον υπάρχοντα σχεδιασμό. Προς επίρρωση των δηλώσεων Σματκό, ότι “δεν υπάρχει κανένα παζάρι, οι ουκρανοί εταίροι μας πρέπει να συνηθίσουν το ανταγωνιστικό περιβάλλον”, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επισήμανε ότι ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream ουδόλως στρέφεται εναντίον των ουκρανικών συμφερόντων. Αξιόπιστες ρωσικές διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Μόσχα, όπως φυσικά και η ΕΕ, δεν έχει κανένα λόγο να ρισκάρει ξανά, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, όταν οι σχέσεις με το Κίεβο ήταν τεταμένες, γι’ αυτό και τάσσεται υπέρ των πολλαπλών διόδων για τους υδρογονάνθρακες, που θα φθάνουν στην Ευρώπη μέσω ρωσικού εδάφους ή της Μαύρης θάλασσας.
Η λογική αυτή φαίνεται πως ενισχύει και τις ελπίδες για την υλοποίηση του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ο οποίος θα μειώνει την εξάρτηση των ρωσικών εξαγωγών από τις τουρκικές οδούς των Στενών και του Σαμψούντα - Τζεϊχάν. Αρκεί να συναινέσει σε αυτήν την προοπτική η Σόφια και οι πέραν του Ατλαντικού προστάτες τής νέας κυβέρνησής της και να σοβαρευτεί κάποτε και η ελληνική πλευρά ως προς το τι και πότε το λέει και ποιος διαχειρίζεται το ενεργειακό χαρτοφυλάκιο.
Γ.Σινανίδης - Θ.Αυγερινός
πηγή: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
