 |
| Ο Αλέκος Φασιανός εξηγεί στον Οικουμενικό Πατριάρχη το ωραιότατο έργο του |
«Εμμένοντες αναμένομεν»
Προηγουμένως είχε αναφέρει ότι η σχολή είναι κλειστή παρά τις συνεχείς παρακλήσεις του από το 1971, ενώ λειτουργούσε αδιακόπως από το 1844. «Οι αρμόδιοι κατανοούν το άδικο, υπόσχονται λύσιν αλλά έτερον ουδέν». «Ο λόφος όμως (σ.σ. στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η Σχολή) καλείται «λόφος της ελπίδας» και «η ελπίδα ου καταισχύνει», είπε ο προκαθήμενος του οικουμενικού θρόνου με τον γνωστό μειλίχιο τόνο στη φωνή του. Θύμισε πως για τους ντόπιους η Χάλκη ήταν η νήσος των παπάδων (Παπάζ αντασί), γιατί κάθε μέρα έβλεπαν στην αποβάθρα «την εποχή της ελεύθερης ρασοφορίας», «κληρικούς εκ περάτων», όπως είπε, να αποβιβάζονται και να επιβιβάζονται στα πλοία της γραμμής. Οι περισσότεροι ανέβαιναν το λόφο πεζή. Προχθές πολλοί διάλεξαν άμαξες με άλογα αντί των πούλμαν που για την περίσταση είχαν επιστρατευτεί για ν' ανεβάσουν τους περίπου 500 Ελληνες και Τούρκους προσκεκλημένους.
Τελειώνοντας την ομιλία του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε ότι η Σχολή πρέπει να ξαναλειτουργήσει και οι λόγοι είναι προφανείς. «Εξάλλου, τα πάντα είναι έτοιμα προς υποδοχήν σπουδαστών, από των μαυροπινάκων και των θρανίων έως των σπόγγων και της κιμωλίας. Εν λείπει: μία υπογραφή. Εμμένοντες αναμένομεν».
Το κλίμα ήταν ήδη φορτισμένο συγκινησιακά από τον εσπερινό που τελέστηκε στο εκκλησάκι της σχολής, την Αγία Τριάδα, με τις μορφές των αγίων γύρω να συμμετέχουν στην παράκληση, εικόνες πολύ καλά συντηρημένες, μουσειακές, του 16ου-17ου αιώνα.
Ιερείς και μουεζίνηδες
Ο Πατριάρχης έχοντας πλάι του τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλο Γερουλάνο ξεναγήθηκε από την επιμελήτρια της έκθεσης Ιριδα Κρητικού και σε μια αίθουσα όπου ακούγονταν συγχρόνως ήχοι από μια ορθόδοξη λειτουργία, η φωνή του μουεζίνη από τον μιναρέ και μικροπολιτών του δρόμου και η βουή της αγοράς μέσα στην πόλη. Αυτή είναι η Κωνσταντινούπολη, που την ιχνηλάτησαν με περισσή ευαισθησία οι Ελληνες καλλιτέχνες. Πολλά από τα έργα τους είναι εξαιρετικά, όπως τα δύο τεράστια έντομα της Αφροδίτης Λιτή, που είχαν τοποθετηθεί στον κήπο, η Αγια-Σοφιά όπως τη βλέπει διαχρονικά ο Αλέκος Φασιανός, ο οποίος έρχεται πολύ συχνά στην Πόλη γιατί συνεργάζεται στενά με μια γκαλερί.
Από το άλλο μισό της έκθεσης, που είδαμε στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, ξεχωρίσαμε το χαρούμενο πολύχρωμο παλίμψηστο από τη «Σειρά πόλης» του Μάρκου Χατζηπατέρα, τον μαύρο τρούλο της Αγια-Σοφιάς σε χρυσό φόντο του Χαρίτωνα Μπεκιάρη και τους «Μπακλαβάδες» του Παναγιώτη Τανιμανίδη.
Ο Τούρκος φίλος
Ανάμεσα στους προσκεκλημένους ήταν και ο φημισμένος Τούρκος καλλιτέχνης Ομέρ Καλέσι, που ζει και εργάζεται τα τελευταία χρόνια στο Παρίσι. Στενός φίλος του Ζακ Λακαριέρ αλλά και του Αλέκου Φασιανού, που είχε να τον δει δέκα χρόνια. Ο Ο. Καλέσι χαρακτήρισε υπέροχη την πρωτοβουλία οργάνωσης της έκθεσης, γιατί θεωρεί ότι «η τέχνη μπορεί να πετύχει ότι δεν μπορεί πολλές φορές η πολιτική», όπως μας είπε. «Η τέχνη δεν έχει σύνορα, όπως δεν έχει σύνορα η μουσική, η ποίηση και η λογοτεχνία. Και εάν η λογοτεχνία έχει πρόβλημα μετάφρασης, η ζωγραφική δεν έχει ούτε καν αυτό το πρόβλημα για να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους». Εξέφρασε την ευχή να οργανωθεί και μια έκθεση Τούρκων καλλιτεχνών στην Ελλάδα, που να δείχνει και πώς βλέπουν εκείνοι τη χώρα μας.
Στην Κωνσταντινούπολη σήμερα ζουν γύρω στους 1.400 Ελληνες, μας είπε ο κ. Ζεγκίνογλου, συστήνοντάς μας με υπερηφάνεια την «Ρωμαίισσα» γυναίκα του, Αλεξάνδρα, που είναι στέλεχος στο κόμμα του Ερντογάν και υπεύθυνη στις υποθέσεις της Πόλης. «Ο Ερντογάν μάς έχει υποσχεθεί ότι θα ανοίξει τη Χάλκη», λέει κατηγορηματικά.
Δίπλα του ο κ. Γιάννης Δερμιντζόγλου, διευθυντής του Ζωγραφείου Λυκείου, μας εξηγεί πως το Ζωγράφειο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που μετράει 117 χρόνια ζωής. Εχει 45 παιδιά. Τα 4 είναι Ελληνόπουλα, 7 είναι αραβόφωνοι μαθητές από την Αντιόχεια και οι υπόλοιποι είναι ντόπιοι, Ρωμιοί της Πόλης. «Στην Κωνσταντινούπολη το 1870 λειτουργούσαν 59 ελληνικά σχολεία και σήμερα μόνο 7. Εχουμε συμφωνήσει οι 2 χώρες να λειτουργήσουν και άλλα σχολεία για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Η άποψή μου είναι ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να ανοίξει και η Σχολή της Χάλκης». *
Σκονάκια, καζούρα και... όνειρα για κορίτσια
Ολα λάμπουν μέσα κι έξω από τα κτίρια της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ενώ στους φροντισμένους σκιερούς κήπους τα πεύκα και τα πανύψηλα κυπαρίσσια κρύβουν και αποκαλύπτουν το γαλάζιο της θάλασσας. Η θέα από εκεί ψηλά στη θάλασσα της Προποντίδας με τα μικρά Πριγκιπόννησα, ένα από τα οποία είναι και η Χάλκη, είναι μαγική.
Ο κόσμος που έφτασε το απόγευμα της Κυριακής εκεί, Ελληνες και Τούρκοι αξιωματούχοι, καλλιτέχνες, φιλότεχνοι, Ελληνες επιχειρηματίες από την Πόλη, που στήριξαν, όπως η Ολυμπιακή, ο Δήμος Αθηναίων κ.ά. την προσπάθεια της Αναστασίας Μάνου και της εταιρείας της οπτικοακουστικών παραγωγών «White Fox» να ανοίξει η Σχολή για μια έκθεση με 101 έργα κορυφαίων Ελλήνων καλλιτεχνών, εμπνευσμένα από τη διαχρονική ιστορία της Κωνσταντινούπολης, ξεχύθηκε αρχικά στους κήπους ώσπου να αρχίσει η τελετή των εγκαινίων. Κι όταν ολοκληρώθηκαν οι επίσημοι λόγοι, όλοι βιάζονταν να μπουν στις σχολικές αίθουσες με τους μαυροπίνακες και τα θρανία. Η μυρωδιά από τα βιβλία, τα τετράδια, το μελάνι και την ανάσα των μαθητών έχει πια ξεθυμάνει. Αλλά οι υπογραφές τους είναι ευδιάκριτες ακόμη πάνω στις μαύρες επιφάνειες των θρανίων. Ολοι ήθελαν να δουν τον τελευταίο μαθητή, που πήγε με τον πατέρα του να γραφτεί στη Σχολή, αλλά δεν φοίτησε γιατί ανεστάλη η λειτουργία της. Ο καλλιτέχνης Αρης Στοΐδης έχει φιλοτεχνήσει ολόσωμο λευκό χάρτινο πορτρέτο του και το έχει αναρτήσει σαν οπτασία, κολλημένη στον τοίχο, σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Επίσης όλοι ήθελαν να καθήσουν και να φωτογραφηθούν σαν μαθητές στα θρανία ή σαν δάσκαλοι στην έδρα. Πολλοί μπήκαν στον πειρασμό να ανοίξουν τις θήκες για τα βιβλία των θρανίων και να διαβάσουν κάποια χαραγμένα ονόματα, σημειωματάκια στον διπλανό, σκονάκια για το μάθημα.
Ενας ονειροπόλος είχε ντύσει την εσωτερική επιφάνεια του θρανίου του με τοπία από χώρες μακρινές αλλά και από γειτονιές της Πόλης. Ενας πιο πονηρός είχε κολλήσει σε μια ακρούλα τρεις πανέμορφες γυναικείες υπάρξεις. Ο ίδιος ο χώρος, που υπήρξε φυτώριο πνευματικών ανθρώπων, οικουμενικών πατριαρχών, διαπρεπών κληρικών και επιστημόνων, έκλεβε τις εντυπώσεις από τα εμπνευσμένα έργα των καλλιτεχνών γιατί η ζώσα ιστορία δίνει εδώ δυναμικό «παρών». Πολύ περισσότερο που συναντήσαμε εμπρός από ένα θρανίο με χαραγμένη την επιγραφή «Αγγελος Ντούρλαρης» τον ίδιο ολοζώντανο. Ηταν ένας παλιός μαθητής του Γυμνασίου (όχι της πανεπιστημιακής σχολής) που είχε αποφοιτήσει το 1978 και τώρα είναι εκπαιδευτικός στα ελληνικά σχολεία της Πόλης. «Θα ήθελα να δω το σχολείο να ανοίγει, να ζωντανεύει», μας είπε. Θυμάται πως ήταν άτακτη φουρνιά η γενιά του. Πλάκες, καζούρες σε μαθητές και ενίοτε στους δασκάλους.
