Θεσσαλονίκη, 22.02.22
Η συνέντευξη δόθηκε στον Λάμπρο Ζαχαρή του ειδησεογραφικού πρακτορείου SPUTNIK το βράδυ της Κυριακής, 20 Φεβρουαρίου 2022. Ανέβηκε στην ιστοσελίδα σήμερα 22.02.2022.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το πλήρες κείμενο χωρίς περικοπές. Οι απόψεις μου ως γνωστόν δεν αλλάζουν ανάλογα με τις περιστάσεις
Ερώτηση: Τι εκτιμάτε ότι θα γίνει στην Ουκρανία και στις
αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες στο άμεσο και στη συνέχεια στο
μεσοπρόθεσμο μέλλον; Μπορούμε να ελπίζουμε σε αναίμακτη επίλυση ή αποκλιμάκωση;
Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην περιοχή σε μια μόνιμη βάση θεωρώ ότι μία πολιτική διπλωματική λύση θα πρέπει να αποτελεί μονόδρομο. Οποιαδήποτε λύση πέραν της ειρηνικής διευθέτησης του ζητήματος, στη βάση των Συμφωνιών του Μινσκ, θα αποτελούσε τεράστιο λάθος και θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες για όσους την επιδιώξουν, αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Όπως γνωρίζετε θεώρησα εξ αρχής τεχνητή την «κρίση» από
τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Εξέφρασα εξ αρχής την άποψη ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί,
δεν είχε άλλωστε κανένα λόγο να το κάνει. Έτσι μετά την «μη επίθεση» στις 16
Φεβρουαρίου, μπόρεσε να αναδείξει ακόμη περισσότερο τον ρόλο της ως δύναμης
ευθύνης και σταθερότητας, εκθέτοντας τις ΗΠΑ και τους «σκληρούς ρωσοφοβικούς»
του ΝΑΤΟ.
Τα κείμενα των δύο προτεινόμενων συμφωνιών προς της ΗΠΑ
και το ΝΑΤΟ, αποτελούν μια φωνή λογικής με την οποία δύσκολα θα μπορούσε
κάποιος να επιχειρηματολογήσει κατά των σημείων της και φέρνουν τη συλλογική
Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και πάλι στο προσκήνιο. Όπως έχω γράψει Ευρωπαϊκή Ασφάλεια
χωρίς τη Ρωσία, απλά δεν μπορεί να υπάρξει.
Αυτό έχει μετατραπεί σε μια δυναμική πίεσης από μεγάλες
Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία κύρια και
Γερμανία) αλλά και μετριοπαθών χωρών μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προς την
Ουκρανία να προχωρήσει στην υλοποίηση των συμφωνιών του Μινσκ. Μάλιστα όπως
γνωρίζουμε υπάρχει η δέσμευση από πλευράς Ουκρανίας να παρουσιάσει τα προσχέδια
των νομοθετημάτων που θα κατοχυρώνουν την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ, στο
άμεσο μέλλον. Παράλληλα η σαφής και σταθερή θέση της Ρωσίας δημιούργησε ένα
κύμα συναντίληψης στους Ευρωπαίους πολίτες που σημειωτέον πληρώνουν βαριά τις
συνέπειες της «κρίσης».
Αν και κίνηση ματ από πλευράς Ρωσίας, θεωρώ λάθος την
ανοιχτή πρόσκληση της κρατικής Δούμας της Ρωσίας προς τον Πρόεδρο Πούτιν να
αναγνωρίσει τις «Δημοκρατίες». Εντείνει μεν την πίεση προς την Ουκρανία και την
καθιστά υπεύθυνη για την πιθανή οριστική απώλεια των εδαφών της αλλά στη Δύση
δίνει εντελώς λανθασμένα μηνύματα.
Ουσιαστικά στην Ουκρανία δόθηκαν δύο επιλογές: Ή να
υλοποιήσει τις Συμφωνίες που έχει υπογράψει διατηρώντας τις περιοχές του
Ντονιετσκ και του Λουγκάνσκ στο έδαφός της, έστω και με συνθήκες αυτονομίας, ή
να προσπαθήσει (σε περίπτωση αναγνώρισης) να τις επανακτήσει με επιθετική
ενέργεια, απέναντι σε δύο χώρες αναγνωρισμένες από τη Μόσχα κάτι που είναι
πρακτικά αδύνατο. Θεωρώ ότι ήταν μια πίεση αχρείαστη με βάση και τις συνθήκες
και την εικόνα που κατόρθωσε η Ρωσία να διαμορφώσει για τον εαυτό της το
προηγούμενο διάστημα. Φυσικά, ορθά ο Πρόεδρος Πούτιν κράτησε στο συρτάρι του
αυτή την πρόσκληση.
Ακολούθησε η κλιμάκωση της έντασης και των παραβιάσεων
στη γραμμή επαφής. Κλιμάκωση που στη συγκεκριμένη περίοδο εξυπηρετεί την
Ουκρανία αλλά και τη ρητορική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ που παλεύουν να
αιτιολογήσουν τις νέες κυρώσεις. Στην κλιμάκωση αυτή, οι αποφάσεις για την
εκκένωση του άμαχου πληθυσμού, για επιστράτευση και αντιπαράθεση δεν
εξυπηρετούν σε καμία περίπτωση τη θέση της Ρωσίας η οποία θα όφειλε να δείξει
αυτοσυγκράτηση. Ούτε φυσικά η μεταφορά «εθελοντών» - ανακοινώθηκε ήδη στις 18
το βράδυ από τον υπεύθυνο τύπου της «Λαϊκής Πολιτοφυλακής» του Λουγκάνσκ.
Με δεδομένο ότι και η Ουκρανία επίσης δηλώνει ότι, δεν θα
προχωρήσει σε μαζική επίθεση εναντίον αυτών των περιοχών, η κρίση που πλέον
λαμβάνει άλλα χαρακτηριστικά θα περιοριστεί σε τοπικό επίπεδο, ανταλλαγές πυρών
και κινήσεις πρόκλησης. Μια δύσκολη περίοδος που ίσως διαρκέσει από μια ως δυό
μέρες ακόμη, ως και λίγες εβδομάδες. Η υπομονή και η σταθερότητα θα είναι το
κλειδί που αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει στην αποκλιμάκωση. Ο ρόλος της Γαλλίας
και του Προέδρου Μακρόν, μπορεί να είναι καταλυτικός στην εκτόνωση.
Η περίοδος διαπραγμάτευσης θα είναι μακρά αλλά τελικά θα
υπάρξει συμφωνία. Πιστεύω στην ειρήνη και στη διασφάλιση της ασφάλειας στην
περιοχή που θα πρέπει να παραμείνει με συνθήκες αυτονομίας στο έδαφος της
Ουκρανίας.
Ερώτηση: Για ποιο λόγο τραβάει τόσο πολύ το σχοινί η
Δύση; Κάποιοι λένε ότι αναδιπλώνεται τις τελευταίες μέρες παρά την ένταση.
Εσείς τι πιστεύετε;
Καταρχήν ο όρος Δύση που στη συγκεκριμένη περίπτωση αφορά
ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε. έχει πλέον διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά του σκληρού
πυρήνα στα τέλη της δεκαετίας του ’80.
Υπάρχουν διαμορφωμένες τάσεις που είναι αδύνατον να
αγνοηθούν ως δυνάμεις συνθετικές αυτού του συνονθυλεύματος που σήμερα
ονομάζουμε Δύση.
Είναι λοιπόν αδόκιμο να χρεώνουμε σε ολόκληρη τη Δύση το
τράβηγμα του σκοινιού. Αυτοί που το τραβάνε βέβαια (ΗΠΑ), παραμένουν επικεφαλής
και δυστυχώς η ανυπαρξία πλαισίου και θεσμών ασφάλειας από την Ε.Ε. τους
επιτρέπουν να το κάνουν αυτό.
Η απάντηση είναι απλή. Οι ΗΠΑ και οι χώρες δορυφόροι
τους, τραβάνε το σχοινί γιατί απλά τους συμφέρει. Αν θέλαμε να πούμε ακριβώς το
γιατί, θα δούμε ξεκάθαρα μια σειρά λόγους.
-
Εσωτερικοί λόγοι. Τόσο ο Πρόεδρος των
ΗΠΑ Μπάυντεν όσο και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Τζόνσον βρίσκονται στο ναδιρ της
δημοτικότητας τους. Κύρια αιτία η αποχώρηση από το Αφγανιστάν αλλά και η Συρία
και γενικά το αποτυχημένο πρότζεκτ «Αραβική Άνοιξη»
-
Λόγοι Αγοράς Ενέργειας. Οι ΗΠΑ είναι
ενοχλημένες από τη στενή ενεργειακή σχέση Ρωσίας – Ευρώπης. Το πρότζεκτ
«ενεργειακή ασφάλεια» της Ευρώπης είναι μεν κοστοβόρο, αλλά δυστυχώς πουλάει.
Για να καταλάβετε θα δώσω ένα απλό παράδειγμα, αυτό της χώρας μας, που θα
πρέπει και αυτή να αλλάξει τον ενεργειακό προσανατολισμό της αν και πρακτικά δε
νιώθουμε κίνδυνο από τη Ρωσία. Απορρίψαμε τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη
και υποχρεωνόμαστε να δεχόμαστε τις μεγαλύτερες ποσότητες μέσω Τουρκίας από τον
TAV και αυτό κάποιοι το λένε ενεργειακή ασφάλεια.
-
Πωλήσεις όπλων. Αρκεί να ρίξουμε μια
απλή ματιά στους αμυντικούς προϋπολογισμούς των χωρών που έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ μετά
το 1997, για να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτή η προς τα πάνω διαφοροποίηση των
αμυντικών τους προϋπολογισμών.
-
Λόγοι πολιτικο-στρατιωτικής και
οικονομικής κυριαρχίας. Πρακτικά οι νέες χώρες που προσδένονται στο άρμα της
Δύσης ΝΑΤΟ, Ε.Ε. αποτελούν προνομιακούς υπάκουους χώρους άσκησης πολιτικής σε
όλα τα επίπεδα. Μια επένδυση που θα πρέπει να αποδώσει.
Βέβαια υπάρχει και το άλλο κομμάτι της Δύσης, αυτό που
κρατάει μια μετριοπαθή στάση ή ακόμη και μια αρνητική σε ότι συμβαίνει. Και σε
αυτό το κομμάτι υπάρχουν βέβαια διαφορετικά κίνητρα, αλλά και διαφορετική
αντιμετώπιση και από τη ρωσική εξωτερική πολιτική.
Είναι ακριβώς αυτό το κομμάτι που πιέζει σήμερα να δοθεί
διπλωματική λύση. Η στάση λογικής της Ρωσίας μεγαλώνει το στρατόπεδο της
διαλλακτικής δύσης. Μια λάθος κίνηση όμως θα δώσει κίνητρο στο σκληρό κομμάτι
να επιβληθεί.
Η διαλλακτικότητα, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργήσει
λάθος εντυπώσεις αναδίπλωσης στη Ρωσία. Σε κάθε περίπτωση σε περίπτωση που η
κατάσταση ξεφύγει, η Δύση θα εμφανιστεί ενωμένη.
Ερώτηση: Ποια πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα της
Ρωσίας;
Η Ρωσία σήμερα είναι μια χώρα που έχει διαμορφώσει τις
συνθήκες αντίστασης στον άκριτο επεκτατισμό της δύσης. Οφείλει να αφήσει κακές
πρακτικές του παρελθόντος που αν και επιβεβλημένες τον καιρό που υλοποιήθηκαν
έχουν ξεπεραστεί. Η δημιουργία μη αναγνωρισμένων ψευτοκρατών και κρατιδίων
είναι μια σαφέστατα λάθος πολιτική που καταδικάζει το μέλλον των πληθυσμών που
την υφίστανται. Η τακτική της «Υπερδνειστερίας», «Αμπχαζίας», «Νότιας
Οσετίας» αλλά και των «ΛΔ του Ντονιετσκ και του Λουγκάνσκ» είναι μια τακτική
που δε δημιουργεί την εικόνα μιας σοβαρής υπερδύναμης, το αντίθετο μάλλον.
Στόχος λοιπόν θα πρέπει να είναι η στο άμεσο μέλλον
επίλυση με διμερείς διαπραγματεύσεις των εκκρεμοτήτων στα σύνορά της, με
αμοιβαίες εγγυήσεις. Φυσικά αυτό, δεν μπορεί να γίνει με χώρες μέλη κάποιου
συνασπισμού όπως το ΝΑΤΟ. Αλλά τουλάχιστον με τη Γεωργία και την Ουκρανία
σήμερα, υπάρχουν περιθώρια. Εδώ ίσως θα πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή στάσης.
Πρακτικά και για να κατανοήσουμε καλύτερα τι εννοώ. Δεν
μπορείς να χαρακτηρίζεις υπάλληλο το Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ
ενώ από την άλλη να ζητάς από τον Ζελένσκι και το Κίεβο να μιλήσει με τους
ηγέτες των αυτονομιστών. Κάποιος κοροϊδεύει κάποιον εδώ. Η Ρωσία λοιπόν πρέπει
να αποδεχθεί να συνομιλήσει με την παράνομη μεν, de facto δε
ηγεσία της Ουκρανίας.
Η Ρωσία είναι υπερδύναμη και αυτό το κατανοούν όλοι
πλέον. Οφείλει στην ανθρωπότητα να αποτελεί πόλο σταθερότητας και προαγωγό της
ειρήνης, εγγυητή της ασφάλειας χωρίς βέβαια να αποποιείται των δικών της
δικαιωμάτων και το τελευταίο διάστημα το καταφέρνει καλά αυτό.
Ναι, είναι μια διαδικασία που θα τραβήξει σε μάκρος, αλλά
η επίλυση με διπλωματικά μέσα, η ανυποχώρητη σταθερότητα στους όρους και τις
εγγυήσεις ασφαλείας που ζητάει, αργά η γρήγορα θα διασφαλίσουν ένα νέο
περιβάλλον ασφάλειας για την Ευρώπη και τον κόσμο.
Κλειδί είναι η εφαρμογή των αρχών του Διεθνούς Δικαίου
και η Ρωσία μπορεί να το επιβάλλει αυτό.
Υπάρχει βέβαια και το άλλο Δίκαιο, αυτό του ισχυρού, αλλά
η εφαρμογή του αυτή τη στιγμή θα δικαιώσει το σκληρό – ρωσοφοβικό κομμάτι της
Δύσης που το ασκεί, σβήνοντας την ελπίδα και των υπόλοιπων για μια μόνιμη και
διαρκή ειρήνη και ασφάλεια.
Πρακτικά λοιπόν για να έρθουμε στο σήμερα. Η αποκλιμάκωση
από τη στιγμή που υπάρχει πραγματική θέληση είναι μια εύκολη διαδικασία. Η
Ρωσία θα πρέπει να κινηθεί και να την επιδιώξει, καταδεικνύοντας τους
υπεύθυνους. Να ζητήσει απομάκρυνση των Ουκρανικών επιθετικών σχηματισμών από τη
γραμμή επαφής με ευθύνη και έλεγχο του ΟΑΣΕ.
Να αποδεχθεί μια επίσκεψη Ζελένσκι και να διασφαλίσει τους όρους λήξης
αυτής της εκκρεμότητας ή να αποδεχθεί Τρίτη χώρα διαπραγματευτή σε μια τέτοια
διαδικασία. Ρόλο που σήμερα παίζει η Γαλλία και ο Πρόεδρος Μακρόν. Η εμμονή της
Ρωσίας σε σταθερές αρχές θα οδηγήσει στη λύση.
Ερώτηση: Πως σχολιάζετε την πρόσφατη επίσκεψη Δένδια στη
Μόσχα. Μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι διαφορετικό στις ελληνορωσικές σχέσεις;
Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που έχουν υπάρξει
τόσο θετικά δημοσιεύματα στον ρωσικό τύπο πριν αλλά και μετά την επίσκεψη
Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών.
Η χώρα μας είναι από αυτές που έχουν κρατήσει μια
μετριοπαθή στάση στη διαμορφωθείσα κατάσταση ενώ η μόνιμη επωδός των δηλώσεων
Δένδια σε όλες τις τελευταίες δηλώσεις του, είναι ότι «Ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς
τη Ρωσία δεν μπορεί να υπάρξει».
Υπάρχει πάντα το αγκάθι της Αλεξανδρούπολης. Η Ελλάδα
είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. και η Ρωσία κατανοεί πλήρως το πλαίσιο των
δεσμεύσεων που διέπουν τη συμπεριφορά και την εξωτερική πολιτική της.
Θεωρώ ότι διαμορφώνονται πλέον συνθήκες μιας νέας
ανάπτυξης στις μεταξύ μας σχέσεις, πάντα μέσα στο υπάρχον πλαίσιο. Αυτό βέβαια
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τη δική μας στάση.
Η στάση της Ρωσίας απέναντι στην Τουρκία σε ζητήματα όπως
το Κυπριακό, όπως οι ανεκδιήγητες διεκδικήσεις που κατά καιρούς εκφράζονται στο
Αιγαίο, μπορούν επίσης να έχουν καταλυτικό ρόλο σε μια σχέση που έχει περάσει
χίλια μύρια κύματα με υπαιτιότητα και των δύο πλευρών.
Το βασικό σε μια νέα διαδικασία προσέγγισης είναι ότι
πλέον υπάρχει πραγματισμός. Και οι δύο αντιλαμβάνονται και κατανοούν τα συμφέροντα και τις δεσμεύσεις του άλλου
και αυτό εκφράζεται σε κάθε ευκαιρία.
Ναι υπάρχουν δυνατότητες.
Τη συνέντευξη, όπως τελικά δημοσιέυθηκε μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ:
